Eerste ministers van Irak
De positie van premier van Irak werd gevormd op 11 november 1920, toen het koninkrijk Irak, dat vanaf die tijd tot 1958 duurde, onder de Britse regering werd gevormd als een protectoraat van de Britten van het Verenigd Koninkrijk. Irak viel na de Eerste Wereldoorlog in Britse handen met de nederlaag en de daaropvolgende val van het Ottomaanse rijk, dat voorheen de Iraakse regio bezette. In 1932 werd het koninkrijk Irak een volledig soeverein land, vrij van het bestuur van het Verenigd Koninkrijk. Het koninkrijk Irak werd vervolgens omvergeworpen in de staatsgreep van 1958 die de 14 juli-revolutie wordt genoemd. Dit leidde tot de oprichting van de Republiek Irak en het begin van de lijst van premiers onder de republiek, de Iraakse regeerperiode na de nasleep van de invasie van de Verenigde Staten in 2003 en de omverwerping van de regering onder Saddam Hussein (1937-2006) en de huidige Republiek Irak. Sinds de overgang tussen de overgangsregering en de eerste permanente regering van het land na de algemene verkiezingen in december 2005, zijn hun slechts twee premiers geweest, Nouri al-Maliki en Haider al-Abadi.
Eerste ministers van Irak
Abd al-Karim Qasim
Abd al-Karim Qasim (1914-1963) was de eerste premier van de Republiek Irak. Hij was een Iraakse nationalist en een brigadegeneraal in het Iraakse leger dat de 14e julirevolutie leidde, die die monarchie van Irak omver wierp. Hij greep bijna onmiddellijk de macht na de staatsgreep en werd premier van het land. Tijdens zijn tijd als premier nam hij het verbod op de Iraakse Communistische Partij op en bracht hij veel tijd door met het proberen een subtiel evenwicht te vinden tussen de rechtsbuiten, nationalisten, pan-Arabieren, Koerden en de communisten. Qasim nam ook 99% van het land in beslag van de Britse Petroleum Company in Irak en hield toezicht op de herverdeling van dit land naar de armen, middenklasse en de boeren. Hij liet ook de grondwet herschrijven om vrouwen die meer deelnemen aan de Iraakse samenleving verder te stimuleren.
Saddam Hussein
Saddam Hussein (1937-2006) was tweevoudig premier van Irak, en ook zijn president tijdens zijn lange regeerperiode als dictator die al decennia regeerde over Irak. Saddam kwam aan de macht als lid van de Ba'ath-partij in de jaren na de Ramadanrevolutie als vice-president en sterke man tot president en premier Ahmed Hassan al-Bakr (1914-1982) die de revolutie had helpen leiden. Toen al-Bakr aan het eind van de jaren zeventig zwakker en ziek werd, kreeg Saddam een prominentere rol in de regering, met als hoogtepunt dat Al-Bakr in juli 1979 aftrad en Saddam het voorzitterschap op zich nam. Saddam was vanaf dit moment president van het land totdat hij tijdens de Amerikaanse invasie en premier deze hele tijd was afgepakt, afgezien van een korte periode van 1991 tot 1994. Tijdens zijn tijd als de leider van het land, ontwikkelde Saddam een persoonlijkheidscultus rond zichzelf die het land doordrong.
Nouri al-Maliki
Nouri al-Maliki was de eerste premier van de nieuwe Republiek Irak na de Amerikaanse invasie, de omverwerping van Saddam Hoessein en de overgang van de volgende overgangsregering naar een permanente regering. Hij werd beëdigd als premier in mei 2006. Aan het begin van zijn tijd als premier werkte hij aan hardhandig optreden tegen opstandelingen, had een controversiële relatie met de pers en tekende het doodvonnis om Saddam Hussein uit te voeren. Hij bracht ook bijna al zijn tijd door met proberen een balans te vinden tussen de eisen en zorgen van de soennieten, sjiieten en Koerdische facties in Irak. Hij onderhandelde ook over en hield toezicht op de uiteindelijke terugtrekking van Amerikaanse troepen uit het land met de 2008 Status-Forces-overeenkomst tussen de VS en Irak. Zijn regering gebruikte ook olie-inkomsten voor energie en landbouw en voor wederopbouw. Tegen het einde van zijn tijd als premier brak de Iraakse burgeroorlog uit met de opkomst van ISIS in Noordwest-Irak. Omdat zijn regering het slecht deed in dit conflict, samen met andere kwesties, besloot president Fuad Masum om Haidar al-Abadi te nomineren om de positie over te nemen. Echter, al-Maliki hield nog steeds vast aan de macht en verwees de zaak zelfs naar de federale rechtbank, maar tegen augustus 2014 trad hij af in het licht van nationale en internationale druk.
Benoeming en rol van de premier van Irak
De premier van Irak is het regeringshoofd van het land en, volgens de meest recente grondwet die in 2005 is aangenomen, is de premier ook de prominente uitvoerende macht in het land. De premier wordt genoemd door de Raad van het Voorzitterschap van Irak, die wordt gekozen door de Raad van Afgevaardigden, de unicameral legislature van het land en gekozen door het volk. In de regel moet de Raad van het Voorzitterschap van Irak overeenstemming bereiken over een kandidaat voor de premier in twee weken en als dat niet het geval is, valt die plicht onder de Nationale Vergadering. Als dat gebeurt, moet de Raad van Afgevaardigden de benoeming van de Nationale Assemblees bevestigen met een absolute meerderheid. Als een premier eenmaal is gekozen, hebben ze een maand om een raad van ministers te benoemen en als ze dat niet kunnen dan begint het zoeken naar de premier opnieuw. De premier heeft geen termijnlimieten en woont in het Republikeins paleis in de hoofdstad Bagdad.
Eerste ministers van Irak
| Eerste ministers van de Republiek Irak | Term (en) in Office |
|---|---|
| Abd al-Karim Qasim | 1958-1963 |
| Ahmed Hassan al-Bakr | 1963; 1968-1979 |
| Tahir Yahya | 1963-1965; 1967-1968 |
| Arif Abd ar-Razzaq | 1965 |
| Abd ar-Rahman al-Bazzaz | 1965-1966 |
| Naji Talib | 1966-1967 |
| Abdul Rahman Arif | 1967 |
| Abd ar-Razzaq an-Naif | 1968 |
| Saddam Hussein | 1979-1991; 1994-2003 |
| Sa'dun Hammadi | 1991 |
| Mohammad Hamza al-Zubaidi | 1991-1993 |
| Ahmad Husayn Khudayir as-Samarrai | 1993-1994 |
| Mohammad Bahr al-Ulloum | Juli 2003; Maart 2004 |
| Ibrahim al-Jaafari | Augustus 2003; 2005-2006 |
| Ahmed al-Chalabi | September 2003 |
| Ayad Allawi | Oktober 2003; 2004-2005 |
| Jalal Talabani | November 2003 |
| Abdul Aziz al-Hakim | December 2003 |
| Adnan al-Pachachi | Januari 2004 |
| Mohsen Abdel Hamid | Februari 2004 |
| Massoud Barzani | April 2004 |
| Ezzedine Salim | Mei 2004 |
| Ghazi Mashal Ajil al-Yawer | Mei 2004 |
| Nouri al-Maliki | 2006-2014 |
| Haider al-Abadi (zittend) | 2014-2018 |
| Adil Abdul-Mahdi | 2018- |
